आगरा जिले में गौशालाओं ( Gaushala in Agra ) और गौ आश्रय स्थलों को समझने के लिए इन गौशालाओं में गौवंश की संख्या और उनकी क्षमता के बारे में भी विवरण दिया गया है।
प्रदेश में मौजूदा वित्तीय वर्ष 2023-24 के दौरान अस्थायी गोवंश आश्रय स्थलों में प्रति गोवंश प्रतिदिन 50 रुपये की दर से अनुदान दिया जा रहा है। पहले यह राशि 30 रुपये थी, जिसे बाद में बढ़ाकर 50 रुपये किया गया। इस वृद्धि से गौ आश्रय स्थलों में गोवंश के देखभाल, इलाज, पौष्टिक आहार, उपयुक्त शेड सहित अन्य आवश्यक सुविधाओं की व्यवस्था में सहायता मिलेगी, हालांकि इसे अब भी अपर्याप्त माना जा रहा है।
20वीं पशुधन गणना रिपोर्ट के अनुसार, वर्तमान में देशभर में लगभग 50.21 लाख आवारा मवेशी सड़कों पर देखे जा सकते हैं। इनमें सबसे अधिक संख्या राजस्थान में दर्ज की गई है, जहाँ 12.72 लाख मवेशी आवारा हैं। इसके बाद उत्तर प्रदेश दूसरे स्थान पर है, जहाँ यह संख्या 11.84 लाख तक पहुँचती है। यदि इस आंकड़े को उत्तर प्रदेश के 75 जिलों में विभाजित किया जाए, तो प्रत्येक जिले में औसतन 15,786 आवारा पशु सड़कों पर भटकते मिलते हैं, जिनकी देखभाल की कोई समुचित व्यवस्था नहीं है।
आगरा की गौशालाएँ: संरक्षण और सेवा का केंद्र Gaushala in Agra
गौशालाएँ भारतीय संस्कृति में गौसेवा और संरक्षण के महत्वपूर्ण केंद्र मानी जाती हैं। ये स्थान उन बेसहारा, घायल और वृद्ध गायों के लिए आश्रय स्थल होते हैं, जिनका कोई देखभाल करने वाला नहीं होता। आगरा में कई गौशालाएँ स्थापित की गई हैं, जो न केवल गायों के लिए सुरक्षित स्थान प्रदान करती हैं, बल्कि पर्यावरण संतुलन बनाए रखने में भी सहायक सिद्ध होती हैं।
GoAshray Sthal ( गोआश्रय स्थल ) के अनुसार आगरा जिले में गौवंशों की संख्या 20581 है।
गौशालाओं का उद्देश्य और महत्त्व
गौशालाओं का मुख्य उद्देश्य बेसहारा गायों को उचित भोजन, चिकित्सा और आश्रय प्रदान करना है। इसके साथ ही, ये केंद्र गोबर और गौमूत्र से जैविक खाद और औषधियाँ बनाने में भी योगदान देते हैं। गौशालाएँ ग्रामीण और शहरी क्षेत्रों में स्थित होती हैं, जो स्थानीय प्रशासन और समाज के सहयोग से संचालित की जाती हैं।
आगरा की प्रमुख गौशालाएँ Gaushala in Agra
आगरा जिले में विभिन्न तहसीलों में कई गौशालाएँ स्थित हैं, जो स्थानीय प्रशासन और समाजसेवी संस्थाओं के सहयोग से संचालित की जाती हैं। इन गौशालाओं को उनकी संरचना, क्षमता और सेवाओं के आधार पर विभिन्न श्रेणियों में विभाजित किया गया है।
1. अस्थायी आश्रय स्थल
इन आश्रय स्थलों को उन गायों के लिए स्थापित किया गया है जो किसी कारणवश बेसहारा हो गई हैं। यहाँ उन्हें भोजन, पानी और उचित देखभाल दी जाती है।
- सैदपुर भीतर: यह अस्थायी आश्रय स्थल लगभग 100 गायों की देखभाल करता है।
- सिसावा: यहाँ 237 गोवंश का संरक्षण किया जा रहा है।
- प्रतापपुर चमुरखा: यह केंद्र 96 गायों को सुरक्षित आश्रय प्रदान करता है।
- रूकुनुद्दीनपुर: इस केंद्र में 135 गायों की देखभाल की जा रही है।
2. वृहद गौ संरक्षण केंद्र
ये केंद्र बड़ी संख्या में गायों के संरक्षण और देखभाल के लिए बनाए गए हैं। इनमें आधुनिक सुविधाएँ होती हैं, जो गायों के स्वास्थ्य और पोषण का विशेष ध्यान रखती हैं।
- टिकमपारा: यह केंद्र 127 गोवंश के संरक्षण के लिए स्थापित किया गया है।
गौशालाओं में दी जाने वाली सुविधाएँ
आगरा की गौशालाएँ कई सुविधाएँ प्रदान करती हैं, जिससे गायों को सुरक्षित और स्वस्थ जीवन मिल सके। कुछ प्रमुख सेवाएँ निम्नलिखित हैं:
- भोजन और पानी की व्यवस्था: गौशालाओं में गायों के लिए हरे चारे, भूसे और स्वच्छ पानी की व्यवस्था की जाती है।
- चिकित्सा देखभाल: बीमार और घायल गायों के लिए पशु चिकित्सकों की देखरेख में नियमित चिकित्सा सुविधाएँ उपलब्ध कराई जाती हैं।
- आश्रय और सुरक्षा: गौशालाओं में गायों के लिए बड़े-बड़े शेड बनाए गए हैं, जिससे उन्हें धूप, बारिश और ठंड से सुरक्षा मिलती है।
- गौमूत्र और गोबर का उपयोग: जैविक खेती और औषधीय उत्पादों के निर्माण के लिए गौमूत्र और गोबर का उपयोग किया जाता है। इससे गौशालाओं को आर्थिक सहायता भी मिलती है।
गौशालाओं के संचालन में सामाजिक योगदान
गौशालाओं के सफल संचालन के लिए समाज का सहयोग बहुत आवश्यक है। स्थानीय लोग और समाजसेवी संस्थाएँ इन केंद्रों को आर्थिक सहायता, दान और स्वयंसेवा के माध्यम से सहयोग प्रदान करते हैं। कई श्रद्धालु गौसेवा में भाग लेते हैं और गौशालाओं को चारा, अनाज और अन्य आवश्यक सामग्री दान करते हैं।
आगरा जिले की तहसीलों में बिछपुरी, खेरागढ़, फतेहाबाद, कीरावली, एटमदपुर, और बाह शामिल हैं। इन तहसीलों में ग्रामीण और शहरी दोनों क्षेत्रों में गौशालाएं स्थित हैं। ग्रामीण क्षेत्रों में गौशालाएं मुख्य रूप से अस्थायी आश्रय स्थल (अस्थायी आश्रय स्थल) के रूप में कार्य करती हैं, जबकि शहरी क्षेत्रों में कुछ गौशालाएं कन्हा उपवन और कन्हा गौशाला के नाम से जानी जाती हैं।
बिछपुरी तहसील में स्थित गौशालाओं में शांति नंदीशाला बैपुर सिकंदरा, कन्हैया गौशाला बैपुर, और एजीएएस वृंदावन शामिल हैं। इन गौशालाओं ( Gaushala in Agra ) में क्रमशः 844, 134, और 540 गौवंश हैं। इसके अलावा, खेरागढ़ तहसील में वीजीएसके चीत खेरागढ़ और वीजीएसके कौलाराकलान जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 705 और 891 गौवंश हैं।
फतेहाबाद तहसील में वीजीएसके कौलाराकलान और अस्थायी गौ आश्रय स्थल नागला भिक्की जैसी गौशालाएं ( Gaushala in Agra ) हैं। इनमें क्रमशः 891 और 60 गौवंश हैं। कीरावली तहसील में अस्थायी गौ आश्रय स्थल समरा फतेहपुर सीकरी और एजीएएस मंगरोल गुजर जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 138 और 50 गौवंश हैं।
एटमदपुर तहसील में अस्थायी गौ आश्रय स्थल उस्मानपुर और एजीएएस अहारन जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 40 और 57 गौवंश हैं। बाह तहसील में अस्थायी गौ आश्रय स्थल खेरा राठौर और एजीएएस रायपुरा भदोरिया जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 356 और 131 गौवंश हैं।
शहरी क्षेत्रों में आगरा शहर में कन्हा गौशाला नहराइच और कन्हा गौशाला बिंदू कटारा जैसी गौशालाएं ( Gaushala in Agra ) हैं, जिनमें क्रमशः 2977 और 899 गौवंश हैं। इसके अलावा, बाह शहर में अस्थायी कन्हा गौशाला बाह और पिनाहट में अस्थायी कन्हा गौशाला पिनाहट जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 37 और 64 गौवंश हैं।
फतेहाबाद शहर में अस्थायी कन्हा गौशाला फतेहाबाद और फतेहपुर सीकरी में अस्थायी कन्हा गौशाला फतेहपुर सीकरी जैसी गौशालाएं ( Gaushala in Agra ) हैं, जिनमें क्रमशः 50 और 35 गौवंश हैं। एटमदपुर शहर में अस्थायी कन्हा गौशाला एटमदपुर और शमसाबाद में अस्थायी कन्हा गौशाला शमसाबाद जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 57 और 63 गौवंश हैं।
खेरागढ़ शहर में अस्थायी कन्हा गौशाला खेरागढ़ और जगनेर में कन्हा गौशाला जगनेर जैसी गौशालाएं ( Gaushala in Agra ) हैं, जिनमें क्रमशः 46 और 225 गौवंश हैं। कीरावली शहर में कन्हा गौशाला कीरावली और आगरा शहर में कन्हा गौशाला बिंदू कटारा जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 95 और 899 गौवंश हैं।
इसके अलावा, विभिन्न गाँवों में स्थित गौशालाओं ( Gaushala in Agra ) में एजीएएस मलपुरा, एजीएएस जरुआ कटारा, और एजीएएस बदगांव जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 113, 97, और 145 गौवंश हैं। एटमदपुर तहसील में वीजीएसके खेरी अरू और वीजीएसके बिरूनी जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 520 और 289 गौवंश हैं।
फतेहाबाद तहसील में वीजीएसके स्वारा और एटमदपुर तहसील में वीजीएसके मुरथर अलीपुर जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 440 और 260 गौवंश हैं। बाह तहसील में वीजीएसके कुकथरी और वीजीएसके खेरा राठौर जैसी गौशालाएं हैं, जिनमें क्रमशः 529 और 143 गौवंश हैं।
इस प्रकार, आगरा जिले में विभिन्न तहसीलों और गाँवों में स्थित गौशालाएं गौवंश ( Gaushala in Agra ) के संरक्षण और देखभाल के लिए महत्वपूर्ण भूमिका निभा रही हैं। इन गौशालाओं में गौवंश की संख्या और उनकी क्षमता के आधार पर यह स्पष्ट है कि इनका प्रबंधन और संचालन सही ढंग से किया जा रहा है। ग्रामीण और शहरी दोनों क्षेत्रों में गौशालाओं की उपस्थिति से गौवंश की सुरक्षा और देखभाल सुनिश्चित हो रही है।
Gaushala in Agra गौशाला की स्थिति
District | Tehsil | Address Type | Vikaskhand | Village Name | Nagar Nigam / Nagar Palika / Nagar Panchayat | Goashray Name | Goashray Type | Total Govansh |
Agra | Agra | Rural | BICHPURI | Bainpur Mustkil | Shanti Nandishala Baipur Sikandra | Asthayi Ashray Sthal | 844 | |
Agra | Agra | Rural | BICHPURI | Baipur Ehtmali | Kanhaiya Gaushala Baipur | Asthayi Ashray Sthal | 134 | |
Agra | Agra | Rural | BICHPURI | Baipur Ehtmali | AGAS Vrindavan | Asthayi Ashray Sthal | 540 | |
Agra | Kheragarh | Rural | KHERAGARH | Cheet | VGSK Cheet Kheragarh | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 705 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | SHAMSABAD | Kolara Kalan | VGSK Kaularakalan | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 891 | |
Agra | Kheragarh | Rural | SAIYAN | Iradat Nagar | Kanji House Iradatnagar Saiya | Kanji House | 33 | |
Agra | Agra | Rural | BICHPURI | Khaspur Mustkil | Asthayi Go Ashray Sthal Khaspur | Asthayi Ashray Sthal | 130 | |
Agra | Agra | Rural | BICHPURI | Sadarban | Asthayi Go Ashray Sthal Sadarvan | Asthayi Ashray Sthal | 35 | |
Agra | Agra | Rural | BICHPURI | Laramada | Asthayi Gau Ashray Sthal Ladamda | Asthayi Ashray Sthal | 40 | |
Agra | Agra | Urban | BICHPURI | Agra | Kanji House | Kanji House | 1472 | |
Agra | Agra | Urban | KHANDAULI | Agra | Kanha Gaushala Nahraich | Kanha Upvan | 2977 | |
Agra | Kirawali | Rural | FATEHPUR SIKRI | Samara | Asthayi Gau Ashray Sthal Samra F Sikri | Asthayi Ashray Sthal | 138 | |
Agra | Etmadpur | Rural | KHANDAULI | Usmanpur | Asthayi Gau Ashray Sthal Usmanpur | Asthayi Ashray Sthal | 40 | |
Agra | Baah | Rural | JAITPUR KALAN | Khera Rathor | Asthayi Gau ashray sthal Khera Rathur | Asthayi Ashray Sthal | 356 | |
Agra | Baah | Rural | BAH | Jarar | Asthayi Go Ashray Sthal Jarar Bah | Asthayi Ashray Sthal | 98 | |
Agra | Kirawali | Rural | ACHHNERA | Runkata (CT) | Asthayi Gau Ashray Sthal Runkata | Asthayi Ashray Sthal | 30 | |
Agra | Kirawali | Rural | ACHHNERA | Mangarol Gujar | AGAS Mangrol Gujar | Asthayi Ashray Sthal | 50 | |
Agra | Etmadpur | Rural | ETMADPUR | Mitaoli | Asthayi Gau Ashray Sthal Mitawali | Asthayi Ashray Sthal | 152 | |
Agra | Kheragarh | Rural | KHERAGARH | Dungarwala | Asthayi Go Ashray Sthal Dungarwala | Asthayi Ashray Sthal | 182 | |
Agra | Baah | Rural | BAH | Kenjra | Asthayi Gau Ashray Sthal Kenjra | Asthayi Ashray Sthal | 89 | |
Agra | Kirawali | Rural | AKOLA | Davli | AGAS Davli | Asthayi Ashray Sthal | 115 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | SHAMSABAD | Nagla Bhikki | Asthayi Go Ashray sthal Nagla Bhikki | Asthayi Ashray Sthal | 60 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | SHAMSABAD | Kurra Chitterpur | Asthayi Go Ashray Sthal kura Chitrapur | Asthayi Ashray Sthal | 59 | |
Agra | Baah | Rural | JAITPUR KALAN | Samaramau | AGAS Samrenmau | Asthayi Ashray Sthal | 50 | |
Agra | Agra | Rural | BICHPURI | Anguthi | Asthayi Gau Ashray Sthal Anguthi | Asthayi Ashray Sthal | 40 | |
Agra | Kheragarh | Rural | KHERAGARH | Pahari Kalan | AGAS Pahari Kalan | Asthayi Ashray Sthal | 236 | |
Agra | Kirawali | Rural | ACHHNERA | Gobra | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra Gobra | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 597 | |
Agra | Kheragarh | Rural | JAGNER | Nauni | Asthayi Gauwansh Ashray sthal Nauni | Asthayi Ashray Sthal | 103 | |
Agra | Kheragarh | Rural | SAIYAN | Tehra | AGAS Tehara | Asthayi Ashray Sthal | 158 | |
Agra | Baah | Rural | JAITPUR KALAN | Paharpura | AGAS Pahadpura | Asthayi Ashray Sthal | 124 | |
Agra | Kheragarh | Rural | SAIYAN | Saiyan | AGAS Saiyan | Asthayi Ashray Sthal | 254 | |
Agra | Kheragarh | Rural | SAIYAN | Khedia | Asthayi Gau ashray sthal Khediya | Asthayi Ashray Sthal | 150 | |
Agra | Kheragarh | Rural | KHERAGARH | Ayela | Asthayi Gau ashray sthal Ayela | Asthayi Ashray Sthal | 170 | |
Agra | Kheragarh | Rural | JAGNER | Sarendhi | Asthayi Go ashray sthal Sarendhi | Asthayi Ashray Sthal | 98 | |
Agra | Kheragarh | Rural | JAGNER | Gugawand | Asthayi Gau ashray sthal Gungabad | Asthayi Ashray Sthal | 217 | |
Agra | Kheragarh | Rural | AKOLA | Lalau | Asthayi Go ashray sthal Lalau | Asthayi Ashray Sthal | 97 | |
Agra | Agra | Rural | BARAULI AHIR | Rohta (CT) | Ashthayi Gau ashray sthal Rohata | Asthayi Ashray Sthal | 428 | |
Agra | Etmadpur | Rural | ETMADPUR | Barhan | Asthayi Gau Ashray Sthal Barhan | Asthayi Ashray Sthal | 100 | |
Agra | Kheragarh | Rural | KHERAGARH | Sarenda | AGAS Sarenda | Asthayi Ashray Sthal | 72 | |
Agra | Etmadpur | Rural | ETMADPUR | Aharan | AGAS Aharan | Asthayi Ashray Sthal | 57 | |
Agra | Kirawali | Rural | FATEHPUR SIKRI | Dabar | asthayi Gau ashray sthal dabar | Asthayi Ashray Sthal | 165 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | FATEHABAD | Dhimsiri | Asthayi Gau Ashray sthal Dhimshri | Asthayi Ashray Sthal | 34 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | FATEHABAD | Nagar Chand | Asthayi Go Ashray sthal Nagar Chand | Asthayi Ashray Sthal | 384 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | FATEHABAD | Penti Khera | Asthayi Gau Ashray sthal Penti Khera | Asthayi Ashray Sthal | 105 | |
Agra | Baah | Rural | PINAHAT | Serab | Asthayi Go ashray sthal serav | Asthayi Ashray Sthal | 92 | |
Agra | Baah | Rural | PINAHAT | Ratauti | Asthayi Go ashray sthal Ratauti | Asthayi Ashray Sthal | 68 | |
Agra | Baah | Rural | BAH | Bhadroli | Asthai Gau Ashray sthal Bhadrauli | Asthayi Ashray Sthal | 50 | |
Agra | Kirawali | Rural | FATEHPUR SIKRI | Korai | Asthayi Gau ashray sthal Korai | Asthayi Ashray Sthal | 160 | |
Agra | Etmadpur | Rural | KHANDAULI | Sorai | asthayi Gau sthal Sorai | Asthayi Ashray Sthal | 65 | |
Agra | Baah | Rural | PINAHAT | Kukthari | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra Kukathri | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 529 | |
Agra | Agra | Rural | AKOLA | Malpura | AGAS Malpura | Asthayi Ashray Sthal | 113 | |
Agra | Agra | Rural | AKOLA | Jarua Katra | AGAS Jarua Katara | Asthayi Ashray Sthal | 97 | |
Agra | Kirawali | Rural | FATEHPUR SIKRI | Teekri | Ashthayi Gau Ashray Sthal Tikari | Asthayi Ashray Sthal | 171 | |
Agra | Baah | Rural | JAITPUR KALAN | Bithona | Ashthayi Gau Ashray Sthal Bitthona | Asthayi Ashray Sthal | 125 | |
Agra | Etmadpur | Rural | KHANDAULI | Poiya | AGAS POIYA | Asthayi Ashray Sthal | 42 | |
Agra | Kirawali | Urban | ACHHNERA | Achhnera | KANHA GAUSHALA ACHHNERA | Kanha Upvan | 239 | |
Agra | Etmadpur | Rural | KHANDAULI | Chaugan | Asthyai Gaushala Chaugan | Asthayi Ashray Sthal | 56 | |
Agra | Baah | Rural | PINAHAT | Vipraoli | AGAS VIPRAVALI | Asthayi Ashray Sthal | 50 | |
Agra | Baah | Rural | PINAHAT | CHACHIHA | AGAS CHACHIHA PINAHAT | Asthayi Ashray Sthal | 80 | |
Agra | Agra | Rural | BICHPURI | Garhsani | AGAS GADSANI | Asthayi Ashray Sthal | 38 | |
Agra | Kirawali | Rural | ACHHNERA | Mahuar | AGAS MAHUAR | Asthayi Ashray Sthal | 65 | |
Agra | Baah | Urban | BAH | Baah | ASTHAYI KANHA GAUSHALA BAH | Kanha Upvan | 37 | |
Agra | Baah | Urban | PINAHAT | Pinahat | ASTHAYI KANHA GAUSHALA PINAHAT | Kanha Upvan | 64 | |
Agra | Fatehaabaad | Urban | FATEHABAD | Fatehabad | ASTHAYI KANHA GAUSHALA FATEHABAD | Kanha Upvan | 50 | |
Agra | Kirawali | Urban | FATEHPUR SIKRI | Fatehpur Sikri | ASTHAYI KANHA GAUSHALA FATEHPUR SIKARI | Kanha Upvan | 35 | |
Agra | Etmadpur | Urban | ETMADPUR | Etmadpur | ASTHAYI KANHA GAUSHALA ETMADPUR | Kanha Upvan | 57 | |
Agra | Fatehaabaad | Urban | SHAMSABAD | Shamshabad | ASTHAYI KANHA GAUSHALA SHAMSABAD | Kanha Upvan | 63 | |
Agra | Kheragarh | Urban | KHERAGARH | Khairagarh | ASTHAYI KANHA GAUSHALA KHERAGARH | Kanha Upvan | 46 | |
Agra | Etmadpur | Rural | KHANDAULI | Dhorau | AGAS DHORAU | Asthayi Ashray Sthal | 570 | |
Agra | Kheragarh | Rural | SAIYAN | Hironda | AGAS HIRONDA | Asthayi Ashray Sthal | 80 | |
Agra | Agra | Rural | BARAULI AHIR | Bamrauli Katara | AGAS BAMRAULI KATARA | Asthayi Ashray Sthal | 375 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | FATEHABAD | Maraina | AGAS MADAYANA | Asthayi Ashray Sthal | 100 | |
Agra | Kheragarh | Rural | SAIYAN | Garsan | AGAS GADASAN | Asthayi Ashray Sthal | 76 | |
Agra | Kheragarh | Rural | KHERAGARH | Bhaker | AGAS BHAKAR | Asthayi Ashray Sthal | 115 | |
Agra | Baah | Rural | JAITPUR KALAN | Badagaon | AGAS BADAGAON | Asthayi Ashray Sthal | 145 | |
Agra | Baah | Rural | BAH | Raipura Bhadoriya | AGAS Raipura Bhadoriya | Asthayi Ashray Sthal | 131 | |
Agra | Kheragarh | Urban | JAGNER | Jagner | KANHA GAUSHALA JAGNER | Kanha Upvan | 225 | |
Agra | Kirawali | Urban | ACHHNERA | Kirawali | KANHA GAUSHALA KIRAWALI | Kanha Upvan | 95 | |
Agra | Agra | Urban | BARAULI AHIR | Agra | KANHA GAUSHALA BINDU KATARA | Kanha Upvan | 899 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | FATEHABAD | Mewali Kalan | AGAS MEWALI KALAN | Asthayi Ashray Sthal | 145 | |
Agra | Etmadpur | Rural | KHANDAULI | Hasanpur | AGAS HASAN PUR | Asthayi Ashray Sthal | 51 | |
Agra | Etmadpur | Rural | KHANDAULI | Madan Pur Must | VGSK Madanpur Must | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 332 | |
Agra | Agra | Rural | AKOLA | Baha | Asthayi Gau Ashray Sthal Bagha Soniga | Asthayi Ashray Sthal | 102 | |
Agra | Baah | Rural | PINAHAT | Bhari Nagla | Asthayi Gau Ashray Sthal Nagla Bhari | Asthayi Ashray Sthal | 235 | |
Agra | Etmadpur | Rural | ETMADPUR | Kheri Aru | VGSK Kheri Adu | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 520 | |
Agra | Etmadpur | Rural | ETMADPUR | Biruni | VGSK BIRUNI | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 289 | |
Agra | Kirawali | Rural | FATEHPUR SIKRI | Arhera | AGAS AERHERA | Ashray Sthal | 27 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | FATEHABAD | Swara | VGSK SWARA | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 440 | |
Agra | Etmadpur | Rural | ETMADPUR | Murthar Alipur | VGSK MURTHAR ALIPUR | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 260 | |
Agra | Fatehaabaad | Rural | SHAMSABAD | Thana Shankar Dwari | AGAS THANA SHANKER DWARI | Asthayi Ashray Sthal | 25 | |
Agra | Baah | Rural | JAITPUR KALAN | Khera Rathor | VGSK KHERA RATHAUR | Vrihad Gau Sanrakshan Kendra | 143 | |
20581 |